Στην πόλη Ramla, κοντά στο Τελ Αβίβ, άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του, το 1968, η Neve Tirza, μία μικρή, εγκαταλελειμμένη και επικίνδυνα συνωστισμένη φυλακή. Το μέγεθος των περισσότερων κελιών είναι 13 τετραγωνικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της τουαλέτας και του ντους. Κάθε κελί φιλοξενεί περίπου 6 γυναίκες, οι οποίες συχνά μοιράζονται και το κρεβάτι τους, είτε από επιλογή, είτε από αναγκαιότητα. Τα Ηνωμένα Έθνη δηλώνουν ότι ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, ανεξαρτήτως της κατάστασης του ατόμου, είναι τουλάχιστον 8 τετραγωνικά μέτρα χώρου διαβίωσης. Στη Neve Tirza, κάθε κρατούμενος έχει περίπου 2 τετραγωνικά μέτρα, για να αποκαλεί δικά του.
Ο Ισραηλινός φωτογράφος Tomer Ifrah πήγε στη Neve Tirza το 2013, για να τραβήξει ένα πορτρέτο φυλακισμένου για ένα ισραηλινό περιοδικό. Εκεί, βλέποντας τις δυνατότητες ενός μεγαλύτερου έργου, βρήκε το γραφείο του φύλακα, χτύπησε στην πόρτα του και διαπραγματεύτηκε περαιτέρω πρόσβαση.
Ο Ifrah είδε πολλά παραπάνω από τα σίδερα, τους κανόνες, την κλειστοφοβία, και το σωφρονιστικό χαρακτήρα του μέρους. Διεσθάνθηκε πως αυτή η σειρά φωτογραφιών, θα είχε τη δύναμη να πει κάτι παραπάνω για τη χώρα γέννησής του. Μέσα από μια σειρά συνεχώς επισκέψεων στη φυλακή, ο Ifrah τράβηξε περισσότερες από 500 φωτογραφίες από το εσωτερικό της φυλακής, στο πλαίσιο της συνεργασίας Ισραηλινών/Παλαιστίνιων φωτογράφων στο πρότζεκτ Frames Of Reality. Οι φωτογραφίες αυτές, σημειώνει, αντικατοπτρίζουν το πως γυναίκες, Εβραϊκής και μουσουλμανικής καταγωγής, αλλά και από όλο τον κόσμο, έχουν αναπτύξει στενές σχέσεις σε ένα τόσο γυμνό μέρος – συχνά κάτω από ακραίες και τραυματικές συνθήκες.
Οι γυναίκες στη Neve Tirza δεν διαχωρίζοναι με βάση τις πεποιθήσεις τους ή την εθνικότητά τους. Εβραίες και μουσουλμάνες μοιράζονται τα κελιά τους, ντους, φαγητό, και κρεβάτια, μαζί με γυναίκες όλων των εθνικών ταυτοτήτων. «Στη Neve Tirza ζουν γυναίκες από κάθε είδους κοινωνικό, πολιτιστικό ή θρησκευτικό υπόβαθρο,» λέει ο Ifrah. «Οι περισσότερες από αυτές αποτελούν εθνικές μειονότητες και δε γεννήθηκαν σε ισραηλινό έδαφος. Κάποιες προέρχονται από τη Ρωσία, την Αιθιοπία ή τη Νότια Αμερική».
Πολλές από τις γυναίκες στη Neve Tirza είναι εκεί για διακίνηση ναρκωτικών και εκτίουν την τρίτη ή τέταρτη ποινή κάθειρξης. Οι ψυχικές ασθένειες είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, καθώς η φυλακή δεν έχει τη δυνατότητα, ή τη διάθεση, να αντιμετωπίσει τα τυχόν ψυχολογικά προβλήματα που έχουν οι κρατούμενες. Τα ζητήματα, εκεί είναι σύνθετα και ενδημικά. Περίπου το 60% χρησιμοποιεί συνταγογραφούμενα ψυχιατρικά φάρμακα. Το 70% έχει εκτίσει ποινή και στο παρελθόν, ενώ, στατιστικά, θα καταλήξει ξανά εκεί. Πολλές από τις γυναίκες είναι μητέρες, αλλά η φυλακή δεν παρέχει επαρκή χώρο, για να περνούν χρόνο με τα παιδιά τους όταν τις επισκέπτονται. Επίσης, πολλές έχουν ιστορικό πορνείας και, σε πολλές περιπτώσεις, είναι θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και ναρκωτικών, ωστόσο δεν υπάρχει καμία προσπάθεια να παραχθεί οποιουδήποτε είδους θεραπεία.
Αυτό είναι κάτι που ο Ifrah δεν προσπαθεί να κρύψει στις φωτογραφίες του. Πολλά από τα πλάνα του είναι κοντινά και κλειστοφοβικά, συχνά πρωταγωνιστώντας μια γυναίκα, απομονωμένη και χαμένη στον δικό της κόσμο, σαν να μην υπήρχε η κάμερα ή δεν είχε συναίσθηση για ό, τι συνέβαινε στο μυαλό της. Σε μερικά, οι γυναίκες είναι ξαπλωμένες στο κρεβάτι, κρεμάνε τα χέρια τους από τα σίδερα των κελιών τους ή κουλουριάζονται σε εμβρυϊκή στάση σε μία προσπάθεια ιδιωτικότητας. Σε άλλες φωτογραφίες, Μουσουλμάνες διαβάζουν σιωπηλά το Κοράνι – η απορρόφησή τους είναι ολοφάνερη.
Κάποιες φορές, ο Ifrah τραβούσε φωτογραφίες που αφορούσαν τις φυλακισμένες σε ένα βαθύτερο επίπεδο – αποτυπώνοντας εικόνες που έχουν την ικανότητα να μιλάνε για την ελπίδα, όπως η έγκυος κοπέλα καθισμένη δίπλα σε μια δέσμη λουλουδιών ή η γυναίκα που ξαπλώνει στο μοναδική αχτίδα του ήλιου που καταφέρνει να περάσει μέσα από το κελί της, τα μάτια της ερμητικά κλειστά πάνω στα συρματοπλέγματα που κρέμονται πάνω από το κεφάλι της. Στην ένταση του βλέμματός τους – στο πλαίσιο του σωφρονισμού και της αποσύνθεσης – υπάρχει μία κουρασμένη θλίψη, μία συμβίωση μεταξύ του περιβάλλοντος αυτών των γυναικών και του τρόπου, με τον οποίο αυτές παρουσιάζουν τον εαυτό τους στην κάμερα. Είναι φυσικό να επικεντρωθείς στις μικρές ανέσεις, στις οποίες στηρίζονται – τα τσιγάρα, τα ρούχα τους, τα τατουάζ και τα κοσμήματα που αυξάνουν την ιδιαιτερότητά τους – και να προβληματιστείς σχετικά με το πόσο ασήμαντη είναι η άνεση. Δεν μπορείς να βοηθήσεις. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να αναρωτιέσαι, αν θα βγουν ποτέ από εκεί.
«Οι περισσότερες εξέτιαν τη δεύτερη ή τρίτη ποινή τους,» αναφέρει ο Ifrah. «Δεν έχουν πολλές επιλογές, όταν βγουν έξω. Αυτό, βέβαια, δε συμβαίνει μόνο στο Ισραήλ. Είναι παγκόσμιο γεγονός».
Ο Ifrah θυμάται, ακόμα, πως συνήθισε τον ήχο των προσβολών που εκτοξεύονταν μεταξύ των κρατουμένων, ή τη λεκτική βία των φρουρών, το εκκωφαντικό κλείσιμο των θυρών, και τον ηλεκτρικό ήχο που έκαναν, όταν άνοιγαν και έκλειναν ξανά και ξανά. Αλλά ο Ifrah ήθελε να αποτυπώσει την άλλη πλευρά της φυλακής.
«Εάν παραμείνεις κοντά σε κάποιον για μεγάλο χρονικό διάστημα, συχνά δεν μπορείς, παρά να αναπτύξεις έναν ισχυρό δεσμό», λέει. «Υπάρχει πολλή αγάπη μεταξύ των φυλακισμένων. Ενδιαφέρονται πολύ βαθιά για τον άλλον. Αισθάνονται σαν μια πολύ κλειστή οικογένεια».
Σε αυτό το σημείο, η σύγκριση της Neve Tirza με την ευρύτερη κατάσταση του Ισραηλινού κράτους είναι αναπόφευκτη. Η φυλακή Neve Tirza είναι ενδεικτική μιας ευρύτερης τάσης φυλάκισης γυναικών ανά τον κόσμο. Με εξαίρεση μια χούφτα μικρών, συχνά αυτοκρατορικών καθεστώτων, σε χώρες ανά την υφήλιο οι γυναίκες αποτελούν λιγότερο από το 10% του συνολικού πληθυσμού των φυλακών. Στη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών, ο αριθμός αυτός είναι πιο κοντά στο 5%. Προφανώς, λόγω του μικρού και σταθερού αριθμού τους κατά τη διάρκεια των ετών, οι γυναίκες κρατούμενοι υποφέρουν από μια διπλή τιμωρία – την εξαναγκασμένη περιθωριοποίηση από την κοινωνία και την απόλυτη έλλειψη σεβασμού όταν φυλακίζονται.
Οι περισσότερες σύγχρονες φυλακές στον ανεπτυγμένο κόσμο έχουν πτέρυγες, οι οποίες έχουν σχεδιαστεί για να καλύπτουν έναν συγκεκριμένο τύπο φυλακισμένων, με ειδικά εκπαιδευμένους φρουρούς και μια βασική κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ένας κρατούμενος μπορεί να επηρεαστεί από φαινομενικά προφανή πράγματα – σοβαρά προβλήματα υγείας, χρήση ναρκωτικών κτλ.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, εάν είσαι κάτω των 18, σε στέλνουν σε φυλακές ανηλίκων. Αν έχεις διαγνωστεί με ψυχολογικά προβλήματα, σε στέλνουν σε κατάλληλο νοσοκομείο. Ή αν το έγκλημα που διέπραξες ήταν παρακινημένο από τη χρήση ναρκωτικών, σε στέλνουν σε μία ειδική πτέρυγα, ειδική για απεξάρτηση. Αυτό δεν συμβαίνει στη Neve Tirza. Μία έφηβη που εκτίει την πρώτη της ποινή, θα βρεθεί στο ίδιο κελί με σκληροπυρηνικούς ισοβίτες. Γυναίκες, που έχουν περάσει τη ζωή τους μέσα στα ναρκωτικά, μοιράζονται το κελί τους με άλλους, που δεν ξέρουν καν τί είναι αυτά τα πράγματα.
Η Vered Lee, δημοσιογράφος του Haaretz, μας υπενθυμίζει πως, οι κρατούμενες της Neve Tirza είναι συχνά οι ίδιες θύματα, ήδη από την παιδική τους ηλικία. Ωστόσο, πολλά από τα εγκλήματά τους είναι στυγερά, ασυγχώρητα και άξια τιμωρίας.
«Πριν από 5 χρόνια περίπου, πήρα συνέντευξη από μία 32χρονη κρατούμενη της Neve Tirza, η οποία είχε καταδικαστεί σε 25ετή φυλάκιση για δολοφονία και ληστεία», γράφει η Lee. «Στην ηλικία των 13 έπεσε στα ναρκωτικά και, όταν τη συνέλαβαν, ήταν εθισμένη. Στη φυλακή, για πρώτη φορά, σταμάτησε να παίρνει ναρκωτικά. Αναλογίστηκα το προφίλ αυτής της κρατούμενης: ένα κορίτσι χωρίς παιδική ηλικία, μία έφηβη που οι άντρες την εκμεταλλευόντουσαν, η μητέρα ενός παιδιού, που δόθηκε για υιοθεσία. Αργά αλλά σταθερά, συνειδητοποίησα ότι η εύθραυστη γυναίκα που καθόταν απέναντί μου, είχε χτυπήσει την πόρτα μιας ηλικιωμένης γυναίκας, η οποία την άνοιξε με εμπιστοσύνη. Εκείνη και ο σύντροφός της μπήκαν με τη βία στο διαμέρισμα, χτύπησαν άγρια την ηλικιωμένη, τη λήστεψαν, και τη μαχαίρωσαν πάνω από 30 φορές, βρίσκοντας φρικτό θάνατο».
Μέσα από το φακό του Tomer, βλέπουμε τον αντίκτυπο ενός απάνθρωπου εγκλεισμού, ένα φαύλο κύκλο βίας, θυματοποίησης και φυλάκισης, τόσο σε ένα Ισραηλινό κελί, στο ίδιο το Ισράηλ, αλλά και γενικότερα στον κόσμο.
Πηγή: refinery29.com