Η 25η Σεπτεμβρίου είναι μία μέρα που σηματοδοτεί πολλά. Πρώτα απ’ όλα είναι τα γενέθλια του άντρα μου και έχω ένα λόγο να χαίρομαι. Πριν από 3 χρόνια την ίδια μέρα ακούσαμε για πρώτη φορά το χτύπο της καρδιάς του αγέννητου παιδιού μας. Ήμουν 7 εβδομάδων έγκυος και πιο ευτυχισμένη από ποτέ. Το ίδιο βράδυ είχαμε καλέσει κόσμο σπίτι και παρόλο που δεν σκόπευα να πω ακόμα τίποτα σε κανέναν (περίμενα να περάσει το πρώτο κρίσιμο τρίμηνο), ήταν τέτοια η χαρά μου που δεν κρατήθηκα. Ήταν τόσο μαγικός ο ήχος από την καρδιά του μωρού που με έκανε να θέλω να το πω σε όλο τον κόσμο. Το τί ακολούθησε; Ας μην το συζητήσουμε. Είχα σκοπό την επόμενη κιόλας μέρα να το πω και στους γονείς μου.
Την ίδια νύχτα στις 4:00 τα ξημερώματα χτύπησε το τηλέφωνο. Αυτή η κλήση έμελλε να αλλάξει τη ζωή μου για πάντα. Στο τηλέφωνο ήταν ο μπαμπάς μου, ο οποίος με ενημέρωσε κοφτά και απότομα ότι η μητέρα μου είχε αυτοκτονήσει. Τη βρήκε ο ίδιος στο υπνοδωμάτιό της μέσα σε μία λίμνη αίματος να κρατάει ένα πιστόλι. Είχε αυτοπυροβοληθεί απευθείας στην καρδιά.
Δεν θυμάμαι τίποτα ενδιάμεσα παρά μόνο ότι στο δρόμο μέχρι να φτάσουμε στο πατρικό μου δέχτηκα μία κλήση ακόμα. Ήταν από την αστυνομία και με ενημέρωσαν ότι η μητέρα μου πριν αυτοκτονήσει είχε αφήσει σημείωμα.
Αν ήξερε ότι θα γινόταν γιαγιά; Αν δεν ήμουν προληπτική και της το είχα πει πιο έγκαιρα; Θα είχε αυτοκτονήσει και πάλι ή θα ανυπομονούσε να σφίξει στην αγκαλιά της το πρώτο της εγγόνι; Αν λίγες ώρες νωρίτερα εκείνο το βράδυ που είχα κόσμο στο σπίτι, της έκανα μία κλήση στο Skype και της έλεγα τα καλά νέα, δεν θα την είχα αποτρέψει από το να πατήσει τη σκανδάλη;
Το χειρότερο είναι ότι όταν κάποιος φεύγει από τη ζωή ξαφνικά, δεν θυμάσαι πότε τα καλά, παρά μόνο τα κακά. Έτσι και εγώ αυτό που θυμόμουν πιο έντονα από όλα ήταν η τελευταία μας κλήση εκείνο το βράδυ λίγες ώρες πριν αυτοκτονήσει. Λόγω του ότι είχα κόσμο βιάστηκα να της κλείσω το τηλέφωνο, παρόλο που την άκουσα ότι δεν ήταν πολύ καλά.
Η μητέρα μου έπασχε από κατάθλιψη καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωή της και τα τελευταία χρόνια και από διπολική διαταραχή, που αντιμετώπιζε όμως λαμβάνοντας φαρμακευτική αγωγή. Πίστευε πολύ στο Θεό και ήταν απίστευτα δοτική. Ήταν εξαιρετική στη δουλειά της και όλοι την αγαπούσαν. Η ομορφιά της ήταν τέτοια που όλοι οι άντρες στο πέρασμά της γύρναγαν να την κοιτάξουν. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι όταν τύχαινε να βρεθεί στην παρέα μας με τα άλλα κορίτσια, έλεγε ότι κάθε γυναίκα χρειάζεται στη ζωή της 3 άντρες: εναν ενισχύει την εξυπνάδα της, έναν να ικανοποιεί την ψυχή της και έναν να ικανοποιεί το σώμα της.
Το 2006 είχε ένα ατύχημα στη δουλειά. Γίνονταν στον έξω χώρο κάποια έργα και ένας εργάτης ξέχασε κάποια εργαλεία στη μέση του διαδρόμου και η μητέρα μου που περνούσε εκείνη την ώρα από εκεί δεν τα είδε με αποτέλεσμα να πέσει και να χτυπήσει άσχημα στο κεφάλι. Έγινε μήνυση και ακολούθησε δίκη με την όλη διαδικασία να κρατά οκτώ ολόκληρα χρόνια, πράγμα που την ισοπέδωσε συναισθηματικά και οικονομικά. Το σίγουρο είναι ότι μετά από το ατύχημα αυτό δεν επανήλθε ποτέ στην προηγούμενη κατάσταση της.
Τους μήνες που ακολούθησαν το θάνατό της προσπάθησα να βάλω το μωρό και την υγεία μου πάνω απ’ όλα αν και το μυαλό μου μονίμως ταξίδευε σε εκείνη. Είχα ετοιμασίες να κάνω, να ετοιμάσω το παιδικό δωμάτιο και να προετοιμαστώ ψυχολογικά για την άφιξη του μωρού. Ήξερα ότι έπρεπε πρώτα να το δεχτώ, να το συνειδητοποιήσω και με τον καιρό να το ξεπεράσω, αλλά δεν ήταν τόσο εύκολο. Φοβόμουν την κληρονομικότητα, φοβόμουν και την επιλόχειο κατάθλιψη που ενδεχομένως να με παραμόνευε. Μου είχαν πέσει όλα μαζί και δεν ήξερα τί να πρωτοκάνω.
Σε γενικές γραμμές το κράτησα κρυφό. Δεν το είπα σε πολύ κόσμο. Ήξεραν ότι η μητέρα μου ήταν άρρωστη και ότι το αντιμετώπιζε και ότι μέχρι στιγμής τα είχε καταφέρει.
Ο μεγαλύτερος μου πόνος όμως ήταν το γεγονός ότι ενδόμυχα κατηγορούσα το μωρό για το θάνατό της. Αισθανόμουν ενοχές που δεν έκανα τίποτα για να το αποτρέψω. Ντρεπόμουν για τον εαυτό μου, γιατί νόμιζα ότι δεν τη βοήθησα τόσο όσο έπρεπε. Τη χρονιά που είχε το ατύχημα στη δουλειά έφυγα για το εξωτερικό μαζί με τον άντρα μου. Είχε μεγαλεπήβολα σχέδια για την καριέρα του και εγώ πίστευα ότι μόνο στο εξωτερικό θα μπορούσα να πραγματοποιήσω τα όνειρά μου. Έτσι παρά το βαρύ της τραυματισμό σηκώθηκα και έφυγα. Βρισκόμασταν το πολύ 1-2 φορές το χρόνο, αν και μιλάγαμε συχνά στο τηλέφωνο. Είμαι μοναχοπαίδι και δυστυχώς δεν ήμουν εκεί να εκτιμήσω πιο σωστά την πνευματική της κατάσταση και εκείνη δεν έλεγε τίποτα για να μη με στεναχωρήσει και να με προστατεύσει.
Τώρα πια που είμαι μαμά, βλέπω τα πράγματα από μία τελείως διαφορετική οπτική. Συνειδητοποίησα ότι ήμουν εγωίστρια, φιλόδοξη και με ένοιαζε μόνο η καριέρα μου και ο γάμος μου. Μόνο όταν γίνεσαι γονιός καταλαβαίνεις τί σημαίνει ανιδιοτέλεια και με στεναχωρεί που δεν είναι πια εδώ για να επωφεληθεί από την αλλαγή αυτή μέσα μου. Λυπάμαι που δεν είναι εδώ να της δείξω πόσο τη νοιάζομαι, πόσο την αγαπώ και να ταξιδέψει και εκείνη μαζί μου στο ταξίδι αυτό, που λέγεται μητρότητα. Είναι ένα τελείως καινούργιο κεφάλαιο στη ζωή μου και με θλίβει που δεν είναι εδώ μαζί μου.
Κάτι ακόμα που θυμάμαι ήταν ότι σε μία από τις τελευταίες μας συζητήσεις, μου παραπονιόταν για τα οικονομικά. Τη συμβούλευσα να χρησιμοποιήσει ένα μέρος των χρημάτων που είχε στην τράπεζα από την αποζημίωσή της, αλλά μου το ξέκοψε λέγοντας ότι τα χρήματα αυτά ήταν για μένα όταν γίνω μάνα, παρόλο που δεν είχε ιδέα ότι ήμουν έγκυος. Ίσως και να νόμιζε ότι δίνοντας τέλος στη ζωή της έπαιρνε από τους ώμους μου ένα βάρος και ότι έκανε τα πράγματα ευκολότερα για μένα. Έτσι συνήθως νομίζουν οι ψυχικά ασθενείς, αλλά η αλήθεια είναι ότι η αυτοκτονία είναι μία εγωιστική πράξη που σημαδεύει ανεξίτηλα τις ζωές όσων μένουν πίσω.
Μου λείπει. Μου λείπει κάθε μέρα όλο και πιο πολύ. Έκανα και δεύτερο παιδάκι, ένα κοριτσάκι, που του έδωσα δύο ονόματα. Ένα το όνομα της μητέρας μου και ένα το όνομα της γιαγιάς μου. Σε λιγότερο από ένα χρόνο μετά το θάνατο της μαμάς μου, η γιαγιά μου πέθανε κι εκείνη. Τουλάχιστον έζησε για να δει το πρώτο της δισέγγονο στο Skype πριν φύγει από κοντά μας. Δεν πέρασε και εκείνη λίγα. Ο τελευταίος χρόνος της ζωής της ήταν σκοτεινός, γεμάτος αγωνία, θλίψη και απώλεια. Έζησε την αυτοκτονία της πρωτότοκης κόρης της μέσα στο ίδιο της το σπίτι. Αυτό από μόνο του τα λέει όλα.
Τους πρώτους μήνες μετά την πρώτη μου γέννα είχα τόσα πολλά αναπάντητα ερωτήματα, που έψαχναν απάντηση: ήμουν ήρεμο μωρό ή έκλαιγα όλη την ώρα; Η μαμά μου με θήλαζε ή δεν καθόμουν καθόλου; Κοιμόμουν εύκολα ή την ταλαιπωρούσα; Γκρίνιαζα όταν έβγαζα δόντια; Ηταν ερωτήσεις που ο πατέρας μου δεν μπορούσε να απαντήσει.
Όσο το σκεφτόμουν, τόσο πιο πολύ μπερδευόμουν. Τί ήταν αυτό που την έκανε να το πάρει απόφαση και να δώσει τέλος στη ζωή της; Απάντηση δεν πήρα ποτέ. Σίγουρα κάτι συνέβη, κάτι υπήρξε και την έκανε να κάνει το βήμα στο οποίο πολλοί εν δυνάμει αυτόχειρες κολλάνε. Θεωρώ πως ήταν η απελπισία, η υπερηφάνεια της, αλλά και η απροθυμία της να δεχτεί την κατάσταση της και να ζητήσει βοήθεια.
Την επιλόχειο κατάθλιψη δεν τη γλίτωσα, την πέρασα όμως πολύ πιο ήπια απ’ ότι περίμενα. Η απομόνωση οδηγεί στην απελπισία και δεν ήθελα σε καμία περίπτωση να καταλήξω έτσι.
Πολλές μαμάδες υποφέρουν μετά τη γέννα και πραγματικά πονάω όταν ακούω περιπτώσεις αυτοκτονίας λόγω επιλόχειας κατάθλιψης. Στην Αμερική μόνο η αυτοκτονία είναι η 10η αιτία θανάτου και αυτό πρέπει να αλλάξει. Φανταστείτε τί συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο.
Ακόμα και συμπτώματα αν έχεις, μην το αφήνεις γιατί ποτέ δεν ξέρεις πού θα καταλήξει. Να μιλάς ανοιχτά για ό, τι απασχολεί το μυαλό σου και να θυμάσαι ότι η οικογένειά σου είναι πάντα κοντά σου να σε βοηθήσει. Όσο το κρατάς μέσα σου, τόσο περισσότερο θα σε τρώει και είναι κρίμα να φτάσει σε ένα σημείο, από το οποίο δεν θα μπορείς πια να επιστρέψεις, ειδικά όταν μιλάμε για περιπτώσεις κληρονομικών ψυχικών ασθενειών.
Να μη ντρέπεσαι και να μιλάς ανοιχτά για αυτό.
Έχω ακόμα τη φωτογραφία της και τη συζήτησή μας στο Messenger και τα κοιτάζω συχνά. Όσο ειρωνικό και αν ακούγεται είναι μία καθημερινή υπενθύμιση για μένα: να αγαπάς και να ζεις τη ζωή σου στο έπακρο.