Το ανακαλύψαμε τυχαία και ξαφνιαστήκαμε. Ύστερα όμως καταλάβαμε πως αυτό, ίσως εξηγεί πολλά. Όταν κάποιος έχει άπειρα μπεστ σέλερ στο ενεργητικό του, αλλά στο προφίλ του, στο facebook, δεν μπορεί να γράψει δυο αράδες Ελληνικά, κάτι δεν πάει καλά. Ή πάει αλλά από άλλο δρόμο. Από το δρόμο του ghost writer. Και μία εξ αυτών που το εξασκούσε επαγγελματικά για χρόνια στο εξωτερικό, δέχτηκε να μας μιλήσει γι’ αυτό.
-Πες μας λίγα λόγια για το ghostwriting. Τί ακριβώς είναι;
Ghostwriting με απλά λόγια είναι η διαδικασία συγγραφής ενός βιβλίου το οποίο θα εκδοθεί με άλλο όνομα από εκείνο του πραγματικού δημιουργού. Συνήθως φέρεται ως συγγραφέας κάποια γνωστή προσωπικότητα ή ακόμα και περσόνα που έχει δημιουργηθεί από τον εκδοτικό οίκο. Στην πραγματικότητα όμως από πίσω κρύβεται κάποιος λιγότερο γνωστός συγγραφέας ή ακόμα και ομάδα συγγραφέων τους οποίους έχει προσλάβει ο εκάστοτε εκδοτικός οίκος ή ακόμα και ιδιώτης ο οποίος επιθυμεί να προωθήσει ένα συγγραφικό έργο ως δικό του.
-Γιατί οι εκδοτικοί οίκοι επιλέγουν να προσλάβουν ghostwriters αντί να βρουν ορίτζιναλ συγγραφείς;
Οι ghostwriters είναι πιο φτηνοί και κυρίως δεν έχουν καμία απαίτηση από τα δικαιώματα του υλικού τους. Προσλαμβάνονται και πληρώνονται για την κατά παραγγελία συγγραφή ενός βιβλίου με συγκεκριμένα δεδομένα (τόσες σελίδες, αυτό το θέμα, αυτοί οι χαρακτήρες, αυτό το ύφος του βιβλίου – και με διαρκή παρέμβαση κατά τη διαδικασία συγγραφής ώστε να παραχθεί το ιδανικό αποτέλεσμα κατά την κρίση του εντολέα, εκδοτικού οίκου ή ιδιώτη)
-Πώς εργάστηκες στον συγκεκριμένο τομέα; Τί ακριβώς έκανες;
Με προσέγγισε μεγάλος εκδοτικός οίκος κατά τη διάρκεια των σπουδών μου. Έκανα το μεταπτυχιακό μου στον τομέα της λογοτεχνίας. Είναι πολύ συνηθισμένη και διαδεδομένη στο εξωτερικό η πρακτική της απασχόλησης σε μεγάλες εταιρίες που επιλέγουν σπουδαστές ως “μαθητευόμενους”. Μετά την πρακτική, αν κρίνουν πως κάποιος πληροί τα στάνταρντς που θέτουν, συνήθως γίνεται κανονική πρόσληψη στο team των συγγραφικών ομάδων που “τρέχουν” διάφορα projects σε διάφορα στάδια παραγωγής. Από το να συλλάβουν ιδέες για βιβλία, μέχρι το τελευταίο στάδιο, την ολοκλήρωση ενός μεγάλου έργου που θα υπογράψει κάποιος ήδη διάσημος του οποίου το όνομα θα είναι το κλειδί για την οικονομική επιτυχία του βιβλίου.
-Ήταν καλά τα χρήματα;
Οι οικονομικές απολαβές είναι πάντα σε συνάρτηση με το μέγεθος του εκδοτικού οίκου. Είναι μια δουλειά με μεγάλη πίεση που χρειάζεται γερό στομάχι για να αντέξει κάποιος τις παρεμβάσεις στο έργο του και κυρίως να δεχτεί πως δεν έχει καμία δικαιοδοσία πάνω στο υλικό του, το οποίο μπορεί να αλλάξει χωρίς τη συναίνεση του. Επίσης θα πρέπει να έχει υπόψην του πως κάτι για το οποίο πληρώθηκε ψίχουλα, μπορεί να αποφέρει τελικά τεράστια κέρδη στον εκδοτικό οίκο, ο οποίος όμως προωθεί και ουσιαστικά επενδύει πάνω στο υλικό. Εν κατακλείδι, τα χρήματα είναι καλά αν μπορείς να γράφεις “ρομποτικά”. Πολύ, συχνά και κατά παραγγελία. Να είσαι μια μηχανή ιδεών και υλικού. Ή, να είσαι ένας από τους ελάχιστους παγκοσμίως ghostwriters που πληρώνονται με ποσοστά από τις πωλήσεις των βιβλίων τους. Αλλά πραγματικά αυτό είναι ένα deal που σπάνια υπογράφουν οι εκδοτικοί οίκοι.
-Αντί να δουλεύεις ως ghostwriter γιατί δεν πήρες την απόφαση να εκδώσεις δικά σου βιβλία ως συγγραφέας;
Πολλοί ghostwriters εκδίδουν παράλληλα και δικά τους βιβλία. Κάποιοι πολύ γνωστοί συγγραφείς έχουν προϋπηρεσία σε ghostwriting. Αλλά γενικά, οι εκδοτικοί οίκοι προτιμούν να επενδύσουν σε ήδη γνωστούς συγγραφείς και λιγότερο σε πρωτοεμφανιζόμενους. Επίσης όσοι βιοπορίζονται από τη συγγραφή βιβλίων κατά παραγγελία, δεν έχουν το χρόνο ή τη διάθεση πλέον να παράγουν δικό τους υλικό. Δυστυχώς είναι μια δουλειά που σε “καίει” μετά από λίγα χρόνια.
-Στην Ελλάδα υπάρχουν ghostwriters;
Δεν γνωρίζω σίγουρα για εκδοτικούς οίκους. Θεωρώ πως δεν είναι τόσο διαδεδομένη πρακτική όσο στην Αγγλία και την Αμερική. Αυτό που γνωρίζω με σιγουριά όμως, είναι πως πολλοί Έλληνες ιδιώτες προωθούν βιβλία με την υπογραφή τους τα οποία όμως έχουν γράψει άλλοι κατ’ εντολή και σύμφωνα με τις απαιτήσεις του εντολέα τους.
-Ποιά η διαφορά με το εξωτερικό;
Η οργάνωση και η αντίληψη. Είναι πολύ διαδεδομένη πρακτική, απενοχοποιημένη την οποία αποδέχεται το αναγνωστικό κοινό. Αντιλαμβάνονται πως δε γίνεται γνωστός ηλικιωμένος πασίγνωστος συγγραφέας βιβλίων τρόμου, να παράγει δύο και τρία βιβλία το χρόνο με μέσο όρο τις 800 σελίδες. Δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό. Υπάρχουν ομάδες συγγραφέων από πίσω.
-Έχουν πέσει στην αντίληψή σου Έλληνες συγγραφείς που παριστάνουν ότι γράφουν οι ίδιοι τα βιβλία τους ενώ τα γράφουν άλλοι για λογαριασμό τους;
Το Facebook είναι μεγάλος προδότης. Παρατηρήστε τα επιβεβαιωμένα προφίλ συγγραφέων. Υπάρχει συνάφεια στο γράψιμο τους στα βιβλία με τα στάτους τους; Όταν βλέπεις γνωστή επιτυχημένη Ελληνίδα συγγραφέα να μην μπορεί να γράψει ένα σαφές ποστ κατ’ επανάληψη, τότε πράγματι κάτι δεν πάει καλά.
-Τέλος, τί θα ήθελες να συμβουλέψεις όσους ενδιαφέρονται να γίνουν ghostwriters και πού πρέπει να απευθυνθούν γι’ αυτό;
Συνήθως οι ίδιοι οι εκδοτικοί οίκοι προσεγγίζουν συγγραφείς και τους αναθέτουν να συγγράψουν υλικό. Στο εξωτερικό υπάρχουν αγγελίες στις οποίες αναγράφεται με σαφήνεια πως ζητούνται ghostwriters. Στην Ελλάδα δεν έχει πέσει στην αντίληψη μου κάτι τέτοιο.
*Ευχαριστούμε πολύ το «Φυστίκι που κυλάει» που μας έκανε να κοιτάζουμε όλα τα βιβλία καχύποπτα. Για περισσότερη καχυποψία και διαφωτισμό, μπείτε στη σελίδα του στο facebook εδώ https://www.facebook.com/fistikiPouKilaei/