«Γιατί να είμαι εγώ όταν μπορώ να είμαι εσύ;»
Το ερώτημα αυτό ήταν μέρος μιας διαφημιστικής καμπάνιας στη δεκαετία του ’90 στον Καναδά, που δημιουργήθηκε από μια ομάδα γονέων, που ανησυχούσαν για την επιρροή που είχαν οι διαφημίσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών τους. Το κόνσεπτ της καμπάνιας ήταν το εξής: 2 νεαρά κορίτσια περπατούν σε ένα κατάστημα με είδη μακιγιάζ-ρούχα-παπούτσια.
«Να είσαι ο εαυτός σου», λέει μια γυναίκα στο ένα από τα κορίτσια τη στιγμή, που το έχει αναλάβει μια μακιγιέρ και του βάζει κόκκινο κραγιόν. «Γιατί να είμαι εγώ όταν μπορώ να είμαι εσύ;», λέει.
Η διαφημιστική αυτή καμπάνια φαντάζει πιο επίκαιρη από ποτέ με το ερώτημα αυτό να αντιπροσωπεύει επακριβώς τη στάση αλλά και την τάση των περισσότερων κοινωνικών μέσων δικτύωσης: Γιατί να είσαι εσύ, όταν μπορείς να γίνεις όπως ο κάθε διάσημος;
Τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης προωθούν ένα κοινό πρότυπο ομορφιάς με αποτέλεσμα οι «social media influencers» (αυτοί/αυτές – είτε διάσημοι, είτε όχι – που επηρεάζουν το κοινό μέσω των κοινωνικών μέσων), που έχουν χιλιάδες ακόλουθους, αν όχι εκατομμύρια, να έχουν πετύχει να τους κάνουν όλους κλώνους τους: τέλεια βαμμένο (και τοξωτό) φρύδι, περίγραμμα στα χείλη και ματ κραγιόν, αψεγάδιαστο make up, αψεγάδιαστο eyeliner, που δεν ξεφεύγει στο ελάχιστο και μάγουλο βερίκοκο ρικορικοκο. Μοιάζουν πλέον τόσο πολύ μεταξύ τους, που δυσκολεύεσαι να τους ξεχωρίσεις: ίδια μαλλιά, ίδια ρούχα, ίδια παπούτσια.
Γιατί, όμως, γίνεται αυτό; Γιατί αυτή η τάση να θέλουν οι γυναίκες να τους μοιάσουν με οποιοδήποτε κόστος; Είναι έμφυτο να μιμούμαστε τους άλλους ή αποσκοπούμε κάπου, όπως π.χ. στο να αρέσουμε ή να κλέψουμε μια δόση από τη λάμψη τους; Πώς φτάσαμε όμως ως εδώ;
Λοιπόν…Κάποτε, όταν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν υπήρχαν, τα πρότυπα ομορφιάς καθορίζονταν από παράγοντες, όπως η καταγωγή, η θρησκεία, οι πεποιθήσεις και η εθνικότητα. Για παράδειγμα σε κάποια μέρη της Ασίας εφάρμοζαν κάποιες ερασιτεχνικές τεχνικές λεύκανσης του δέρματος, ενώ αν ζούσες στη Γαλλία του 1700 πιθανόν να είχες συλλογή από περούκες.
Τέλη του 19ου αιώνα και αρχές του 20ου εμφανίστηκαν τα πρώτα περιοδικά, που άνοιξαν τα μάτια των ανθρώπων και τους έφεραν σε επαφή με νέους κόσμους και νέα πράγματα.
Η δεκαετία του ‘40 και του ’50 ωστόσο ήταν το κομβικό σημείο. Τα πρότυπα ομορφιάς άλλαξαν και άρχισαν να επηρεάζουν το κοινό όσο ποτέ άλλοτε. Μεγάλοι και μεγάλες σταρ της εποχής άρχισαν να εμφανίζονται στα περιοδικά ως ιδεώδη ομορφιάς με τους αναγνώστες να τους αντιγράφουν σε κάθε λεπτομέρεια.
Χάρις στο διαδίκτυο τα πράγματα έγιναν ακόμη πιο εύκολα. Οι άνθρωποι δεν χρειαζόταν πλέον να ταξιδεύουν για να γνωρίσουν από κοντά τις νέες τάσεις ομορφιάς στο εξωτερικό ούτε χρειαζόταν να περιμένουν για να έρθει η νέα μόδα στα μέρη τους. Πλέον μαθαίνουμε τί είναι δημοφιλές σε άλλα μέρη του κόσμου και μπορούμε αν μας αρέσει να το υιοθετήσουμε.
Οι αλλαγές αυτές στην κοινωνία έφεραν περαιτέρω αλλαγές. Πλέον οι άνθρωποι δεν καθορίζονται από την εθνικότητα ή το φύλο τους.
Τα πρότυπα ομορφιάς που μας «πασάρονται» πλέον είναι multi culti, ταιριάζουν δηλαδή σε όλους, ό, τι χρώμα επιδερμίδα κι αν έχουν, όπως κι αν είναι τα μαλλιά τους, απ’ όπου κι αν κατάγονται κι όλα αυτά χάρη στην αλλαγή νοοτροπίας και στη βοήθεια του ίντερνετ, που έσπασε το φράγμα, που χώριζε τους λαούς.
Και τώρα πάμε στο άλλο άκρο. Καλή η βοήθεια του Διαδικτύου, σημαντική η συμβολή, μας τα άνοιξε τα ματάκια ή μήπως μας τα έκλεισε; Κάπου η κατάσταση έχει ξεφύγει και μιλάω συγκεκριμένα για την ανάγκη των ανθρώπων να θέλουν σώνει και καλά να «ταιριάξουν» σε κάποιο δημοφιλές πρότυπο ομορφιάς, από αυτό που τα κοινωνικά μέσα «πασάρουν» ως ιδανικό και που οι άνθρωποι «οφείλουν» να ακολουθήσουν αν θέλουν να είναι trendy, μοδάτοι και πάνω απ’ όλα ΑΠΟΔΕΚΤΟΙ.
Διασημότητες, όπως η Kylie Jenner έχει εκατομμύρια ακόλουθους στον Instagram λογαριασμό της. Εκπροσωπεί ένα ιδεώδες ομορφιάς και αποτελεί ίνδαλμα εκατομμυρίων κοριτσιών σε όλο τον κόσμο έχοντας τη δύναμη να καθορίζει και να καθοδηγεί τη μόδα εκεί, που εκείνη θέλει. Είναι καλό αυτό; Εσύ πώς το βλέπεις; Συμφωνείς με αυτή την ομοιογένεια που προσπαθούν να μας επιβάλλουν;
Οι λεγόμενες influencers θεωρούνται κινητήρια δύναμη και είναι ιδιαίτερα ελκυστικές, με τους followers να τις μιμούνται στα ΠΑΝΤΑ, ίσως για να αισθανθούν καλύτερα. Παίρνουν λίγη από τη φήμη τους, τη λάμψη τους, το κύρος τους. Ποιος δεν θα ήθελε μια ζωή γεμάτη αναγνωρισιμότητα, χλιδή και πολυτέλεια; Ποιός δεν θα ήθελε την τέλεια οικογένεια, τα πάντοτε άψογα ντυμένα παιδάκια, τα cupcakes τοποθετημένα με γεωμετρική ακρίβεια στη φοντανιέρα της κουζίνας και το σπίτι τακτοποιημένο και ατσαλάκωτο σαν να μην μένουν παιδιά σε αυτό; Οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικοί από τη φύση μας και έχουμε έντονη την ανάγκη μέσα μας για αποδοχή. Αυτό χρησιμοποιούν οι influencers και εκθέτουν κάθε τους στιγμή , πάντα όμως στην καλύτερη εκδοχή της, με το κοινό τους να παραληρεί και να σπεύδει να κάνει το ίδιο.
Τρανό παράδειγμα οι Kardashians, οι οποίες επηρεάζουν κατά πολύ τις συνήθειες του κοινού τους. Βλέπε την Kim με τους υπερμεγέθεις γλουτούς της, τα ωραία της χειλάκια και το γεμάτο λαγνεία βλέμμα της. Πόσοι φαν της έχουν ξοδέψει τρελά λεφτά για να της μοιάσουν έστω και λίγο; Αφού είναι εφικτό, καλά κάνουν. Η επιρροή της Kim, της Kylie, της Khloe, ακόμα και της μάνας τους στον κόσμο βοήθησε να δημιουργηθεί μια αυτοκρατορία δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Προφανώς τα φίλτρα και οι εφαρμογές επεξεργασίας εικόνας διαδραματίζουν επίσης μεγάλο ρόλο στην τάση αυτή. Οι «πιστοί» όχι μόνο μεταμορφώνονται για να μοιάζουν στα πρότυπά τους, αλλά χρησιμοποιούν και τα ίδια εργαλεία. Για παράδειγμα, μια εφαρμογή όπως το Facetune επιτρέπει στους χρήστες να διορθώσουν χαρακτηριστικά, όπως το δέρμα, τα μαλλιά τους, ακόμα και να κάνουν τα μάτια τους να φαίνονται μεγαλύτερα.
Άλλη πτυχή είναι αυτή της αισθητικής χειρουργικής. Λίγοι είναι αυτοί, που καταφεύγουν σε αυτή τη λύση προκειμένου να αποκτήσουν κάποια από τα χαρακτηριστικά των αγαπημένων τους σταρς, αλλά μερικοί προκειμένου να το πετύχουν δεν διστάζουν να το κάνουν. Καλά τα φίλτρα και η επεξεργασία, αλλά το χέρι του πλαστικού ακόμα καλύτερο.
Πού θέλω να καταλήξω;
Αυτή η ομογενοποιημένη ομορφιά είναι προβληματική. Το να συμμορφωθείς με ένα πρότυπο ομορφιάς δεν είναι και τόσο κακό, μιας και μπορεί να ανεβάσει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή σου, η οποία ωστόσο είναι πιθανό να είναι βραχύβια, ειδικά αν αρχίσεις να γίνεσαι εμμονική με τις αλλαγές πάνω σου και την παρουσίασή τους στα κοινωνικά μέσα.
Μακροπρόθεσμα, εάν συνεχίσεις, τα αρνητικά συναισθήματα και οι δυσκολίες θα είναι περισσότερες. Προκειμένου να ικανοποιήσεις τις προσδοκίες, που απορρέουν μέσα από τα κοινωνικά μέσα ή που τις επιτάσσει μια διασημότητα, θα φτάσεις σε σημείο να χάσεις την ταυτότητά σου.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι όσα γράφω παραπάνω δεν ισχύουν για όλους. Δεν βουλιάζουν όλοι στη μαύρη τρύπα του ίντερνετ. Έχει να κάνει με το ποιοι έχουν βάλει κάποια όρια στη ζωή τους και ποιοι όχι.
Προσωπικά κρίνω φυσιολογικό τον πειραματισμό με τα πρότυπα ομορφιάς στην εφηβεία. Τι πιο λογικό για μία έφηβη να παρακολουθεί διαδικτυακά το πρότυπό της και να προσπαθεί να το μιμηθεί, αρκεί όλο αυτό να μείνει στην εφηβεία και να μην συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια. Δεν υπάρχει έφηβη, που να μην έχει δοκιμάσει κάποιο από τα τόσα μαγικά tips, που κυκλοφορούν οι influencers στο Instagram, ακόμη κι εγώ. Τώρα πια τα βλέπω με άλλο μάτι. Δεν είναι παρά μια κακιά αντιγραφή και μόνο λύπη μου προκαλεί.
Δεν μπορούμε να είμαστε όλες ίδιες ό,τι κι αν κάνουμε. Δεν έχουμε όλες σαρκώδη χείλη, ούτε ψηλά, καλλίγραμμα πόδια, ούτε λείο, αψεγάδιαστο δέρμα ούτε μεζονέτα και πολλά λεφτά, προσωπικό 20 ατόμων να μας ακολουθεί, ευτυχισμένο γάμο και ατσαλάκωτα σακάκια. Αυτή η ομοιομορφία, στη πραγματικότητα είναι καθαρά μια άρνηση των ανθρώπινων φυσικών χαρακτηριστικών μας. Αυτή η άρνηση έχει συνέπειες. Κάνει τις γυναίκες να προσπαθούν να γίνουν κάτι, που είναι αδύνατο να γίνει. Ακόμα και εκείνες που πλασάρουν την τέλεια ευτυχία τους, στο βάθος είναι δυστυχισμένες.
Πηγή: huffingtonpost.com